Συνοπτική παρουσίαση του προγράμματος

Δράση 1: Υποστήριξη της λειτουργίας Τάξεων Υποδοχής

Επιστημονική Υπεύθυνη: Δέσποινα Παπαδοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φιλολογίας, Α.Π.Θ.

Οι δραστηριότητες της δράσης 1 αποβλέπουν στην υποστήριξη της σωστής λειτουργίας του θεσμού των Τάξεων Υποδοχής (Τ.Υ.) μέσα από α) την ανάπτυξη της συνεργασίας ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς που στελεχώνουν τις Τάξεις Υποδοχής και τους εκπαιδευτικούς στις κανονικές τάξεις, με στόχο 1) να συνδεθεί η διδασκαλία στις Τ.Υ. με το Αναλυτικό Πρόγραμμα και 2) το σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση ειδικών πρακτικών για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας σε παιδιά με διαφορετικά χαρακτηριστικά διγλωσσίας (τύποι διγλωσσίας) και με διαφορετικές ηλικίες.

Υποδράση 1.1: Υποστήριξη του σχολείου και των εκπαιδευτικών που στελεχώνουν τις Τ.Υ σε θέματα οργάνωσης και λειτουργίας των Τ.Υ.

Υποστήριξη της σωστής λειτουργίας των Τ.Υ., χρησιμοποιώντας και βελτιώνοντας το υπάρχον γλωσσοδιδακτικό υλικό και επιμορφώνοντας τους εκπαιδευτικούς που εργάζονται σε Τ.Υ. σε θέματα που σχετίζονται με τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Διερεύνηση των γλωσσικών αναγκών των μαθητών στις Τ.Υ.

· Διαμόρφωση υποστηρικτικού γλωσσοδιδακτικού υλικού

· Ενίσχυση των εκπαιδευτικών στις Τ.Υ.

Υποδράση 1.2: Διερεύνηση των γλωσσικών αναγκών των μαθητών στις Τ.Υ.
Στόχος αυτής της υποδράσης είναι η διερεύνηση των γλωσσικών αναγκών των μαθητών που φοιτούν στις ΤΥ και η δημιουργία σταθμισμένων τεστ γλωσσομάθειας για την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα.

Υποδράση 1.3: Υποστήριξη της συνεργασίας των εκπ/κών του σχολείου με άξονα τις Τ.Υ.

Ανάπτυξη της συνεργασίας ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς στις Τ.Υ. και εκπαιδευτικούς κανονικών τάξεων. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Διερεύνηση των πιθανών προβλημάτων ανά γνωστικό αντικείμενο

· Δημιουργία υποστηρικτικού υλικού στο πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας βάσει περιεχομένου

· Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη διδασκαλία δεύτερης γλώσσας βάσει περιεχομένου

· Ανάπτυξη τρόπων συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών στις κανονικές τάξεις και στις Τ.Υ.

Υποδράση 1.4: Αξιολόγηση της λειτουργίας των Τ.Υ.

Στόχος της υποδράσης είναι να περιγραφεί και να αξιολογηθεί η λειτουργία των Τ.Υ. με κύριους άξονες τις απόψεις των εκπαιδευτικών που στελέχωσαν τις Τ.Υ. και τις απόψεις και επιδόσεις των μαθητών που φοίτησαν στις Τ.Υ. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Αξιολόγηση των Τ.Υ. με βάση τις επιδόσεις των μαθητών

· Αξιολόγηση των Τ.Υ. με βάση τις απόψεις των εκπαιδευτικών

· Αξιολόγηση των Τ.Υ. με βάση τις απόψεις των μαθητών

· Περιγραφή της λειτουργίας των Τ.Υ.

Υποδράση 1.5: Ψηφιοποίηση γραπτών και προφορικών κειμένων των μαθητών (learner corpora)

Ψηφιοποίηση δείγματος γραπτών και προφορικών παραγωγών των μαθητών για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς, που συνιστά καινοτόμο δράση για την ελληνική. Οι παραγωγές των μαθητών θα κατηγοριοποιηθούν γλωσσολογικά, ενώ θα ληφθούν υπόψη και άλλες μεταβλητές όπως η μητρική γλώσσα, η ηλικία, η ηλικία πρώτης έκθεσης στην ελληνική, ο τύπος διγλωσσίας, κ.ά. Τα δεδομένα αυτά θα αποτελέσουν μία βάση σωμάτων από το λόγο των μαθητών (learner corpora) και θα είναι διαθέσιμα για ερευνητική και διδακτική χρήση. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Ψηφιοποίηση δείγματος γραπτών-προφορικών παραγωγών των μαθητών

· Γλωσσική κωδικοποίηση των λαθών

· Διαδικασία επισημείωσης (tagging)

· Στατιστική ανάλυση των λαθών και γλωσσολογική ερμηνεία τους.

Δράση 2: Ενίσχυση της ελληνομάθειας
Επιστημονική υπεύθυνη:  Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Καθηγήτρια, Τμήμα Φιλολογίας,  Α.Π.Θ.

Οι δραστηριότητες της δράσης 2 στοχεύουν στη γλωσσική ενίσχυση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών που αντιμετωπίζουν προβλήματα στη γλώσσα. Παράλληλα, αποσκοπούν στην υποστήριξη αλλόγλωσσων μαθητών με αναπηρίες οι οποίες επηρεάζουν την κατάκτηση της νεοελληνικής γλώσσας στην προφορική ή γραπτή της πραγμάτωση. Κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη της δράσης διαδραματίζει η επιμόρφωση και κατάρτιση νέων εκπαιδευτικών σε ζητήματα διαχείρισης της μικτής γλωσσικά και πολιτισμικά τάξης.

Υποδράση 2.1: Ενημέρωση και υποστήριξη των εκπαιδευτικών
Στο πλαίσιο της υποδράσης θα οργανωθούν και θα υλοποιηθούν προγράμματα ενημέρωσης και υποστήριξης των εκπαιδευτικών με στόχο δύο κύριους άξονες:
α) την εξοικείωση με τα μεθοδολογικά εργαλεία και το εκπαιδευτικό υλικό που θα χρησιμοποιηθούν στα προγράμματα ενίσχυσης της ελληνομάθειας και
β) την εξειδικευμένη και στοχευμένη επιμόρφωση σε ζητήματα μεθοδολογίας της διδασκαλίας της νεοελληνικής ως δεύτερης γλώσσας.

Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι δραστηριότητες:

· Επιλογή επιμορφωτών

· Σεμινάρια παρουσίασης μεθοδολογικών εργαλείων/ διδακτικού υλικού

· Σεμινάρια εισαγωγικής επιμόρφωσης εκπαιδευτικών

Υποδράση 2.2: Υποστήριξη του σχολείου στην οργάνωση και τη λειτουργία των τμημάτων ενίσχυσης της ελληνομάθειας
Στο πλαίσιο της ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της δράσης αυτής θα οργανωθούν και θα λειτουργήσουν τμήματα ενίσχυσης της ελληνομάθειας για τους μαθητές της ομάδας στόχου και ειδικότερα για

· αλλοδαπούς και παλιννοστούντες μαθητές που έχουν φοιτήσει σε Τ.Υ., αλλά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα στη γλώσσα

· νεοαφιχθέντες στη χώρα αλλόγλωσσους μαθητές, οι οποίοι φοιτούν σε σχολικές μονάδες όπου δεν λειτουργούν Τ.Υ.

· αλλόγλωσσους μαθητές που εγγράφονται στο σχολείο χωρίς προηγούμενη εμπειρία σε ελληνικό σχολείο

Οι παρεμβάσεις προβλέπεται να εφαρμοστούν σε περίπου 500 σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, 200 Γυμνάσια και 150 Λύκεια-ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ. 
Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Επιλογή των εκπαιδευτικών

· Επιλογή των σχολείων

· Υλοποίηση των τμημάτων ενίσχυσης

Υποδράση 2.3: Λειτουργία θερινών τμημάτων
Σκοπός της υποδράσης είναι η ενίσχυση παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών στο στάδιο της μετάβασής τους από τη μία σχολική βαθμίδα σε άλλη. Κύρια στόχευση του σχεδιασμού και της υλοποίησης των τμημάτων προ-γυμνασιακής, προ-λυκειακής και λυκειακής εκπαίδευσης είναι η αποφυγή της σχολικής διαρροής.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι δραστηριότητες:

· Τμήματα προ-γυμνασιακής εκπαίδευσης

· Τμήματα προ-λυκειακής εκπαίδευσης

· Ενημέρωση γονέων

Υποδράση 2.4: Αξιολόγηση της εφαρμογής των προγραμμάτων ενίσχυσης της ελληνομάθειας
Στόχος της υποδράσης είναι να αξιολογήσει πριν και μετά την υλοποίηση της προτεινόμενης διδακτικής παρέμβασης την ελληνομάθεια παιδιών που, αν και φοιτούν σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, δεν έχουν ως μητρική γλώσσα την Ελληνική. Στη σχετική ξενόγλωσση βιβλιογραφία, η ηλικιακή ομάδα των αλλόφωνων αυτών παιδιών συνιστά τους λεγόμενους «νεαρούς μαθητές» (young learners) της Γ2, οι οποίοι προχωρούν στην κατάκτηση ενός νέου γλωσσικού συστήματος τη στιγμή που εξελίσσουν ακόμα το σύστημα της μητρικής τους γλώσσας. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Αξιολόγηση πριν την εφαρμογή

· Αξιολόγηση μετά την εφαρμογή

· Αξιολόγηση μέσω των απόψεων των εκπαιδευτικών

Δράση 3: Καλλιέργεια κλίματος διαπολιτισμικής επικοινωνίας σε επίπεδο σχολείου
Επιστημονικός υπεύθυνος: Γεώργιος Νικολάου, Επίκουρος Καθηγητής, ΠΤΔΕ, Παν/ιο Ιωαννίνων

Στο πλαίσιο της δράσης αυτής βασικός στόχος είναι η διαμόρφωση κλίματος διαπολιτισμικού διαλόγου, σεβασμού και επικοινωνίας σε επίπεδο σχολικής μονάδας, μέσα από την ανάδειξη της διαφορετικότητας, ως σημαντικής συνιστώσας για τη μάθηση του συνόλου των μαθητών (γηγενών – αλλοδαπών και παλιννοστούντων), καθώς και την καλλιέργεια των κύριων δεξιοτήτων διαπολιτισμικής επικοινωνίας. Για το λόγο αυτό  θα αναπτυχθούν δραστηριότητες εντός ή και εκτός σχολικής μονάδας, με δραστηριότητες «παρασχολικού» χαρακτήρα (επισκέψεις, εκδρομές, θεατρικές–καλλιτεχνικές ομάδες, κ.ά.).

Υποδράση 3.1: Ανάπτυξη και εφαρμογή διαπολιτισμικών δραστηριοτήτων
Οι δραστηριότητες που στοχεύουν στην ανάπτυξη των διαπολιτισμικών δεξιοτήτων και του διαπολιτισμικού διαλόγου μπορούν να διακριθούν α) σε αυτές που μπορούν να εφαρμοστούν σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και β) σε αυτές που απευθύνονται σε καθεμία βαθμίδα ξεχωριστά, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ψυχοσυναισθηματικές και μαθησιακές ικανότητες των μαθητών σύμφωνα με την ηλικία τους. Στην περίπτωση αυτή θα διευκρινίζεται η βαθμίδα της εκπαίδευσης και η ιδιαίτερη ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνεται η κάθε δραστηριότητα.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι δραστηριότητες:

· Ευαισθητοποίηση και κατάρτιση των διευθυντών των σχολικών μονάδων σε θέματα διοίκησης πολυπολιτισμικού σχολείου.

· Αξιοποίηση της ιστοσελίδας του σχολείου με δημιουργία forum για την έκφραση των μαθητών του σχολείου όσο και άλλων σχολείων εντός και εκτός Ελλάδας

· Δημιουργία θεατρικής ομάδας (εντός της Ευέλικτης Ζώνης ή και εκτός σχολικού ωραρίου σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση). Τα θεατρικά δρώμενα μπορεί να είναι δημιουργία των ίδιων των μαθητών και σε αυτά θα αναδεικνύεται και η χρήση των μητρικών γλωσσών των μαθητών.

· Αδελφοποιήσεις με σχολεία του εξωτερικού και συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα που θα εστιάζουν στη συμμετοχή των μαθητών σε αυτά (Ενίσχυση της ευρωπαϊκής ταυτότητας των μαθητών)

· Ενίσχυση της λειτουργίας αθλητικών ομάδων με συμμετοχή σε τοπικά παιδικά και σχολικά πρωταθλήματα

· Ανάπτυξη ομάδων εθελοντικής προσφοράς σε κοινωνικές αποστολές και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες

· «Κάνω το μάθημα στη γλώσσα μου». Ένας από τους αλλόγλωσσους μαθητές σε συνεργασία με τη δασκάλα της τάξης και την καθηγήτρια της ξένης γλώσσας οργανώνουν μια διδασκαλία στη μητρική γλώσσα του μαθητή.

· Δραστηριότητες με σκοπό την εξοικείωση με τις ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες σε διάφορα μέρη του κόσμου, έτσι ώστε οι μαθητές να συμπεράνουν ότι η ποικιλομορφία στη διατροφή των λαών συνδέεται άρρηκτα με το περιβάλλον

Υποδράση 3.2: Εμπλουτισμός της σχολικής βιβλιοθήκης, κατά κύριο λόγο, των σχολικών μονάδων των ομάδων Α΄και Β΄
Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Αξιοποίηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που διαθέτει το ΥΠΔΒΜΘ για τα Προγράμματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης με εκπαιδευτικό υλικό στη γλώσσα της χώρας προέλευσης των αλλοδαπών μαθητών

· Παροχή εκπαιδευτικού υλικού και επιστημονική συνεργασία με Πανεπιστήμια των χωρών προέλευσης των αλλοδαπών μαθητών

· Εναλλακτική χρήση του χώρου της σχολικής βιβλιοθήκης (πολιτιστικές εκδηλώσεις: θεατρικά δρώμενα, καταγραφή λαογραφικού υλικού και δημιουργία σχολ. λευκώματος από τους αλλοδαπούς και γηγενείς μαθητές)

· Δημιουργία ηλεκτρονικού λεξικού

· Έκθεση λογοτεχνικών βιβλίων από τις χώρες προέλευσης των μαθητών στο χώρο της σχολικής βιβλιοθήκης

Δράση 4: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας
Επιστημονική υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ, Καθ., Τμ. Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής, Α.Π.Θ.

Οι δραστηριότητες που θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο της δράσης αυτής είναι επιμορφωτικού χαρακτήρα. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο είναι να συμβάλλει στην προετοιμασία όλων των μαθητών για τη μελλοντική συνύπαρξή τους σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία αξιοποιώντας δημιουργικά την πολιτισμική ετερότητα. Παράλληλα, οφείλει να συμβάλλει στη διαμόρφωση υψηλών σχολικών επιδόσεων από όλους τους μαθητές, είτε ανήκουν στην πλειονοτική είτε σε μειονοτικές ομάδες, πράγμα που μετουσιώνεται στη μείωση του φαινομένου της σχολικής αποτυχίας και της σχολικής διαρροής. Για να αντεπεξέλθει στο ρόλο αυτό, πέρα από επαγγελματική συνείδηση και κοινωνική ευαισθησία, θα πρέπει να διαθέτει την ανάλογη παιδαγωγική γνώση που οδηγεί σε επιτυχή διδακτική πράξη (διαπολιτισμική ικανότητα).

Υποδράση 4.1: Εξειδικευμένες επιμορφώσεις
Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται τα ακόλουθα στάδια:

· Επιλογή σχολείων εφαρμογής

· Κατασκευή εργαλείων καταγραφής της υπάρχουσας κατάστασης στα σχολεία, των επιμορφωτικών αναγκών των εκπαιδευτικών, καθώς και εργαλείων αξιολόγησης των επιμορφωτικών παρεμβάσεων

· Καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης στα σχολεία όπου θα υλοποιηθεί η ενδοσχολική επιμόρφωση

· Υλοποίηση των επιμορφώσεων που αφορούν τον 1ο άξονα του Α΄ κύκλου

· Διερεύνηση των αναγκών όλων των εκπαιδευτικών του σχολείου. Η καταγραφή των αναγκών θα αξιοποιηθεί και για το σχεδιασμό του ηλεκτρονικού φόρουμ, το οποίο θα υλοποιηθεί σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου

· Σχεδιασμός των πρότζεκτ με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών (η επιλογή των σχολείων στα οποία η επιμόρφωση θα λάβει τη μορφή πρότζεκτ θα γίνει με κριτήριο την ετοιμότητα του σχολείου και των εκπαιδευτικών, ενώ σε όσα σχολεία η επιμόρφωση κατά το τρέχον έτος δεν θα έχει τη μορφή πρότζεκτ, θα πραγματοποιηθεί με εργαστηριακή μορφή).

· Υλοποίηση των επιμορφώσεων αναφορικά με τη διαφοροποιημένη παιδαγωγική και τη χρήση εκπαιδευτικού υλικού (άξονας 2 του Α΄ κύκλου). Σχεδιασμός από κοινού με τους εκπαιδευτικούς του πρότζεκτ στις περιπτώσεις που θα γίνει πρότζεκτ.

· Αξιολόγηση των επιμορφωτικών δράσεων & σχεδιασμός των παρεμβάσεων που θα πρέπει να γίνουν στα σχολεία, προκειμένου να ενισχυθεί η γνώση και να ενθαρρυνθούν οι εκπαιδευτικοί

· Επισκέψεις σε σχολεία με στόχο α) να αξιολογηθεί αν οι εκπαιδευτικοί εφαρμόζουν όσα διδάχθηκαν στην επιμόρφωση και β) να σταθεροποιηθεί η παρεχόμενη γνώση και να ενθαρρυνθεί η αυτομόρφωση των εκπαιδευτικών με την υλοποίηση παιδαγωγικών συνεδριάσεων σε συνεργασία με το διευθυντή και το σχολικό σύμβουλο που είναι υπεύθυνος για την παιδαγωγική καθοδήγηση

· Συνέχιση επισκέψεων σε σχολεία και εκκίνηση λειτουργίας του ηλεκτρονικού φόρουμ

· Υλοποίηση του Β΄ κύκλου επιμορφώσεων

· Αξιολόγηση των επιμορφώσεων

· Δράσεις δικτύωσης των εκπαιδευτικών και δημιουργία ομίλων προβληματισμού

· Δημοσιοποίηση καλών πρακτικών που θα προκύψουν από τις επιμορφώσεις στο πλαίσιο επιμορφωτικών διημερίδων ανά την επικράτεια

· Καταγραφή αναγκών για το σχεδιασμό των επόμενων επιμορφωτικών δράσεων και καθορισμός των σχολείων που θα συμπεριληφθούν στις επιμορφωτικές δράσεις των επόμενων ετών

Υποδράση 4.2: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση
Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται τα ακόλουθα στάδια:

· Καταγραφή επιμορφωτικών αναγκών,

· Συγκρότηση επιμορφωτικού υλικού κατάλληλου για εξ αποστάσεως επιμόρφωση καθώς και για αυτομόρφωση των εκπαιδευτικών μετά τη λήξη του προγράμματος,

· Κατασκευή εργαλείων αξιολόγησης της υποδράσης

· Υλοποίηση 1ης συνάντησης του Α΄ κύκλου των διήμερων συναντήσεων

· Εξ αποστάσεως επιμορφώσεις

· Υλοποίηση 2ης συνάντησης του Α΄ κύκλου επιμορφώσεων

· Υλοποίηση 1ης συνάντησης του Β΄ κύκλου επιμορφώσεων

· Εξ αποστάσεως επιμορφώσεις

· Υλοποίηση 2ης συνάντησης του Β΄ κύκλου επιμορφώσεων

· Αξιολόγηση επιμορφωτικών σεμιναρίων

Υποδράση 4.3: Γενικές επιμορφώσεις
Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται τα ακόλουθα στάδια:

· Ενημέρωση για τις δράσεις και το υλικό του προγράμματος. Οργανωτικά θέματα. Συστηματοποίηση του ρόλου των στελεχών στην Πράξη

· Αμοιβαία ανατροφοδότηση. Συστηματοποίηση του ρόλου του σχολικού συμβούλου ως «κριτικού φίλου» στο πολυπολιτισμικό σχολείο και του ρόλου του δ/ντή ως υπεύθυνου για την κατάρτιση σχεδίου βελτίωσης της σχολικής μονάδας.

· Συζήτηση των αποτελεσμάτων και εξεύρεση τρόπων ενσωμάτωσής τους στις δομές του εκπαιδευτικού συστήματος. Δημοσιοποίηση καλών διδακτικών, παιδαγωγικών και διοικητικών  πρακτικών. Δημιουργία δικτύων διευθυντών, σχολικών συμβούλων και στελεχών Π.Ε. και Δ.Ε.

Δράση 5: Ενίσχυση της μητρικής γλώσσας των μαθητών
Επιστημονική υπεύθ.: Ανθή Ρεβυθιάδου, Επίκ. Καθηγήτρια, Τμ. Φιλολογίας, Α.Π.Θ.

Στο πλαίσιο αυτής της δράσης θα σχεδιαστεί, θα εφαρμοστεί και θα αξιολογηθεί ένα πρόγραμμα-πρόταση για την ενίσχυση της μητρικής γλώσσας των μαθητών της ομάδας-στόχου. Το πρόγραμμα αυτό θα λαμβάνει χώρα τα απογεύματα και θα εφαρμοστεί πιλοτικά σε οκτώ (8) σχολεία, τα οποία θα αποτελέσουν τα σχολεία εφαρμογής της συγκεκριμένης δράσης. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης δράσης θα αξιοποιηθούν δίγλωσσοι εκπαιδευτικοί και διδάσκοντες των γλωσσών-στόχου και θα συναφθούν συνεργασίες ανάμεσα στις κοινότητες των μεταναστών και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλους ανεξάρτητους φορείς (π.χ. κοινοτικά σχολεία Αλβανικής, συλλόγους-τμήματα διδασκαλίας της Ρωσικής κ.ά.). Η δράση θα εστιάσει στην Αλβανική και Ρωσική, γλώσσες που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αριθμό ομιλητών στα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τέλος, θα προσδιοριστούν τα κριτήρια επιλογής των διδασκόντων και θα γίνει επεξεργασία προτάσεων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τις μητρικές γλώσσες των μαθητών της ομάδας-στόχου.

Υποδράση 5.1.: Διερεύνηση αναγκών και προϋποθέσεων
Η υποδράση οργανώνεται στις παρακάτω εργασίες:

· Διερεύνηση αναγκών

· Επαφές και σύναψη σχέσεων με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλους ανεξάρτητους φορείς

· Ορισμός προϋποθέσεων για την επιλογή των διδασκόντων και το περιεχόμενο της επιμόρφωσής τους

Υποδράση 5.2.: Σχεδιασμός και κατασκευή του γλωσσικού υλικού για διδασκαλία
Η υποδράση οργανώνεται στις παρακάτω εργασίες:

· Ορισμός των βασικών γραμματικών φαινομένων και εντοπισμός των δομών σύγκλισης και απόκλισης

· Σχεδιασμός και κατασκευή του κατάλληλου γλωσσικού υλικού που θα χρησιμοποιηθεί για τη διδασκαλία των επιλεγμένων γραμμ. φαινομένων

· Σχεδιασμός του πλάνου εποπτείας και παρακολούθησης που απαιτείται για την εφαρμογή των προτεινόμενων πλάνων διδασκαλίας

Υποδράση 5.3.: Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση
Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Επιμόρφωση των διδασκόντων και πιλοτική εφαρμογή των προγραμμάτων διδασκαλίας που αναπτύχθηκαν στην προηγούμενη φάση εργασιών.

· Αξιολόγηση της εφαρμογής των προγραμμάτων επιμόρφωσης των διδασκόντων και των προγραμμάτων διδασκαλίας των μαθητών.

Η υποδράση οργανώνεται στις παρακάτω εργασίες:

· Επιμόρφωση των διδασκόντων

· Αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής των προγραμμάτων επιμόρφωσης των διδασκόντων και διεξαγωγή μικρής κλίμακας επιτόπιων παρατηρήσεων σε συνεργαζόμενες σχολικές μονάδες

· Πιλοτική εφαρμογή (α’ φάση) των προγραμμάτων διδασκαλίας των μαθητών που αναπτύχθηκαν στην προηγούμενη φάση εργασιών (βλ. Υποδράση 5.2.)

· Αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής (α΄ φάσης) των προγραμμάτων διδασκαλίας των μαθητών

· Πιλοτική εφαρμογή (β’ φάση) των προγραμμάτων διδασκαλίας

· Αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής (β’ φάσης)  των προγραμμάτων διδασκαλίας των μαθητών

Δράση 6: Προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης
Επιστημονική υπεύθυνη: Σουζάνα Παντελιάδου, Καθηγήτρια, Παιδαγωγκό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Παν/ιο Θεσσαλίας

Η δράση αυτή στοχεύει 1) στη διερεύνηση των παραγόντων που σχετίζονται με την αποτελεσματική προσαρμογή και ένταξη των παλιννοστούντων και μεταναστών μαθητών στο ελληνικό σχολικό πλαίσιο, 2) στην πρόληψη ψυχοσυναισθηματικών και κοινωνικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι μαθητές μετανάστες στο σχολικό πλαίσιο καθώς και στον περιορισμό φαινομένων σχολικής διαρροής και αποτυχίας, 3) στη βελτίωση της δυναμικής της τάξης και του σχολείου συνολικά μέσα από την άρση στερεοτύπων, 4) στην επίλυση των συγκρούσεων που πιθανόν να δημιουργηθούν με την κινητοποίηση όλων των παραγόντων –ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών που προωθούν τη θετική συνύπαρξη και αλληλοαποδοχή, 5) στην αντιμετώπιση ψυχοκοινωνικών δυσκολιών (εκφοβισμό, επιθετικότητα και προβλήματα προσαρμογής), 6) στο άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα με τη δυνατότητα διεπαγγελματικής συνεργασίας με ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες, στο βαθμό που τα προβλήματα υπερβαίνουν το πλαίσιο της σχολικής κοινότητας, 7) στην καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ μαθητών, σχολείου, οικογένειας και κοινότητας, 8) στον εντοπισμό και την παροχή επιπλέον υποστήριξης στην ένταξη μαθητών που αντιμετωπίζουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρίες, 9) στη δημιουργία προϋποθέσεων για τη σταθερή συνεργασία ψυχολόγων και σχολείου, μέσα από την ενεργητική αξιοποίηση φορέων, όπως οι Συμβουλευτικοί Σταθμοί Νέων και 10) στην ενδυνάμωση και την ενεργοποίηση των ίδιων των μαθητών και των οικογενειών τους για την αντιμετώπιση της διαδικασίας προσαρμογής τους.

Υποδράση 6.1: Διερεύνηση αναγκών και σχεδιασμός παρεμβάσεων ψυχολογικής υποστήριξης
Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Διερεύνηση αναγκών

· Σχεδιασμός παρεμβάσεων ψυχολογικής υποστήριξης

Ο σχεδιασμός των απαραίτητων παρεμβάσεων θα αξιοποιήσει τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα της διερεύνησης αναγκών και αναλύεται στις εργασίες:

· Επιλογή και εκπαίδευση των συνεργατών ψυχολόγων

· Επιλογή σχολείων εφαρμογής

· Σχεδιασμός παρεμβάσεων

· Παραγωγή υλικού υποστήριξης των παρεμβάσεων

Υποδράση 6.2: Εφαρμογή & αξιολόγηση παρεμβάσεων ψυχολογικής υποστήριξης
Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Παρεμβάσεις πρόληψης στο άτομο και στο σύστημα

· Υποστήριξη ατομικής συμβουλευτικής

Δράση 7: Σύνδεση σχολείου και κοινότητας
Επιστημονική υπεύθυνη: Χρυσή Βιτσιλάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής & Εκπ/κού Σχεδιασμού,  Παν/ιο Αιγαίου

Στο πλαίσιο της δράσης αυτής αναπτύσσονται δραστηριότητες που προτείνουν μια παρέμβαση ενδυνάμωσης του ρόλου των γονέων, εμπλοκής και συμμετοχής της οικογένειας στο σχολείο και συνεργασίας με την κοινότητα που θα καλύπτεται σε σημαντικό βαθμό από τις  παραπάνω κατηγορίες και οριοθετεί -στο μέτρο των δυνατοτήτων της- το σχολείο ως έναν οργανισμό μάθησης διευθετώντας βασικά οργανωτικά ζητήματα και ζητήματα συμμετοχικότητας και πρόσβασης. Η δράση επικεντρώνεται στους γονείς (ομάδα στόχος), τις ανάγκες τους, αλλά και στην προώθηση ευρύτερα διαπολιτισμικών ικανοτήτων.

Υποδράση 7.1: Ενδυνάμωση οικογένειας
Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· Σχεδιασμός «Πλαισίου Ολοκληρωμένης Παρέμβασης» (Π.Ο.Π)

· Ίδρυση «Συμπράξεων Μονάδων Παρέμβασης» (Σ.Μ.Π.)

· Επιμόρφωση και Ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών Σ.Μ.Π.

· Ελληνομάθεια Γονέων

· Συμβουλευτική Γονέων.

· Συγκρότηση Κινητής Μονάδας Ενδυνάμωσης των γονέων (Κ.Μ.Ε.Γ.)

· Ενημέρωση/Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών

Υποδράση 7.2: Ανάπτυξη Πλαισίου Συνεργασίας Σχολείου με Κοινότητες Μεταναστών, ΜΚΟ και Κοινωνικούς Λειτουργούς

Στο πλαίσιο της υποδράσης περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

· «Διαπολιτισμικός διαμεσολαβητής»

· «Θετός Γονέας»

· Εκπαιδευτικό υλικό για γονείς

· Δράσεις πολιτισμικών ανταλλαγών

· Ανάπτυξη κοινωνικής δικτύωσης

· Ευαισθητοποίηση τοπικών κοινωνιών

Δράση 8: Δικτύωση σχολείων

Επιστημονικός υπεύθυνος: Σταύρος Δημητριάδης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Πληροφορικής, Α.Π.Θ.

Η Δράση 8 περιλαμβάνει την εσωτερική και εξωτερική δικτύωση των συνεργαζόμενων σχολικών μονάδων με στόχο αφενός την προώθηση της συνεργασίας (συντονισμός ομάδων έργου, ανάπτυξη πρωτοβουλιών, ανταλλαγή επαγγελματικών εμπειριών) και αφετέρου την παροχή ολοκληρωμένων ψηφιακών υπηρεσιών επικοινωνίας, κατάρτισης, επιμόρφωσης (εκσυγχρονισμός της παρεχόμενης εκπαίδευσης).

Υποδράση 8.1
Στο πλαίσιο της υποδράσης θα αναπτυχθεί:

· Τοπικό, περιφερειακό και εθνικό δίκτυο συνεργατών για τα σχολεία εφαρμογής και τους μαθητές της ομάδας-στόχου.

· Δίκτυο επικοινωνίας των Διευθυντών των σχολείων εφαρμογής.

· Δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ των σχολείων εφαρμογής.

· Συντονισμός και εποπτεία των επιμέρους δράσεων του προγράμματος σε επίπεδο περιφέρειας και των δικτύων που δημιουργούνται

Η υποδράση 1 θα προωθήσει τη συλλογική εργασία, την ανάπτυξη συνεργατικού πνεύματος και θα ενεργοποιήσει τη διαδικασία ανατροφοδότησης σε ατομικό (π.χ. συνεργάτες προγράμματος, διευθυντές σχολικών μονάδων) και συλλογικό επίπεδο (σχολική μονάδα, δίκτυο διευθυντών, δίκτυο συνεργατών κ.ο.κ.).

Υποδράση 8.2
Στο πλαίσιο της υποδράσης θα αναπτυχθούν:

· Υπηρεσίες επικοινωνίας / συνεργασίας

· Υπηρεσίες επιμόρφωσης

· Ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό

Τα παραπάνω θα είναι διαθέσιμα στους εμπλεκόμενους στην Πράξη, στο σχολείο (μέλη της σχολικής κοινότητας: εκπαιδευτικούς, διευθυντικά στελέχη, συνεργάτες προγράμματος) και στην ευρύτερη κοινότητα (γονείς).

Υποδράση 8.3
Η Υποδράση 8.3 αφορά στο συντονισμό και εποπτεία του έργου.

Δράση 9: Λοιπές υποστηρικτικές ενέργειες
Επιστημονικοί υπεύθυνοι:

Δημήτριος Μαυροσκούφης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής, Α.Π.Θ.
Παρασκευή Χατζηπαναγιώτου , Διδάκτωρ Παιδαγωγικής,  Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής,  Α.Π.Θ.

Σκοπός της δράσης 9 είναι α) να υποστηρίξει με συμπληρωματικές ενέργειες την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος, δηλαδή τόσο να προωθήσει τη διαπολιτισμική εκπαίδευση σε ομάδες πληθυσμού με γλωσσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες όσο και να ενισχύσει την πρόσβαση και τη συμμετοχή όλων στο εκπαιδευτικό σύστημα, με έμφαση στα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ) και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (ΕΚΟ) και β) να διευκολύνει τη διαδικασία διαμόρφωσης και διείσδυσης των παρεμβάσεων του έργου στο εκπαιδευτικό σύστημα (π.χ. στο πρόγραμμα διδασκαλίας, στην παροχή ισότητας ευκαιριών, στη σχολική ζωή, στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, στη σχέση σχολείου και οικογένειας/κοινότητας), με στόχο το δημόσιο σχολείο να μετασχηματιστεί σε ένα «σχολείο για όλους», στο πλαίσιο του οποίου η ιδιαίτερη ταυτότητα του κάθε μαθητή όχι μόνο γίνεται αποδεκτή, αλλά αξιοποιείται ως πηγή μάθησης.

Στο πλαίσιο της δράσης θα αναπτυχθούν οι ακόλουθες υποδράσεις:

· Υποδράση 9.1: Ενέργειες αποτύπωσης και αποτίμησης της υπάρχουσας κατάστασης

· Υποδράση 9.2: Ενέργειες προσαρμογής του εκπαιδευτικού και επιμορφωτικού υλικού που έχει παραχθεί στο πλαίσιο έργων του ΕΠΕΑΕΚ Ι και ΙΙ (1.1.1α)

· Υποδράση 9.3: Ενημέρωση των συμμετεχόντων σε μελέτες και έρευνες επί των αποτελεσμάτων

· Υποδράση 9.4: Δημιουργία σύντομου οδηγού ενημέρωσης σχετικά με το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα για γονείς και μαθητές

· Υποδράση 9.5: Εκπαιδευτικές επισκέψεις των μαθητών

· Υποδράση 9.6: Ενέργειες προβολής του Προγράμματος

Δράση 10: Αξιολόγηση
Επιστημονικός υπεύθ.: Μιχαήλ Κελπανίδης, Καθηγ., Τμήμα Φιλοσ. & Παιδαγ. Α.Π.Θ.

Σκοπός της δράσης 10 είναι α) η συστηματική διάγνωση και καταγραφή των αναγκών, των διαθέσιμων μέσων και δυνατοτήτων και του γενικού πλαισίου των συνθηκών μέσα στις οποίες θα υλοποιηθεί η Πράξη, με στόχο τη βελτίωση του αρχικού σχεδιασμού της, β) η συνεχής παρακολούθηση των διαδικασιών υλοποίησής της, με χωριστές αναφορές σε κάθε μία από τις δράσεις της, στόχος της οποίας θα είναι η ανατροφοδότηση και η βελτίωση ή διόρθωσή τους, προκειμένου να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, γ) η τελική αποτίμηση των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων, όπως αυτά εκτιμώνται με τη βοήθεια των διαδικασιών της εσωτερικής αξιολόγησης και τη σχετική προοπτική και αξιολογική οπτική γωνία των ίδιων των συντελεστών της Πράξης και δ) στη διαδικασία αξιολόγησης από εξωτερικό ανάδοχο, υποβοήθηση του έργου των εξωτερικών αξιολογητών μέσω της υποβολής σε αυτούς της έκθεσης εσωτερικής αξιολόγησης της Πράξης και της ενημέρωσής τους για τα αποτελέσματά της, όπως αυτά εκτιμώνται από τους εσωτερικούς αξιολογητές.