ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΣΙΓΓΑΝΟΠΑΙΔΩΝ

Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους Ι996/97 το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων άρχισε την εφαρμογή ενός προγράμματος με πανελλαδική εμβέλεια και με στόχο τη σχολική ένταξη των παιδιών που βρίσκονται σε ηλικία για την οποία στην Ελλάδα ισχύει η υποχρεωτική εκπαίδευση και προέρχονται από οικογενειακά περιβάλλοντα με συγκεκριμένες πολιτισμικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες (Ρομ/Τσιγγάνοι).

Το πρόγραμμα ονομάζεται "Εκπαίδευση Τσιγγανοπαίδων", χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είναι ο φορέας υλοποίησης του προγράμματος και η οικονομική διαχείριση γίνεται αποκλειστικά από τα όργανα διαχείρισης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Επιτροπή Ερευνών). Ειδικότερα οι στόχοι του προγράμματος είναι:

• Η μαζική προσέλευση και συστηματική φοίτηση των Τσιγγανοπαίδων στα σχολεία υποχρεωτικής φοίτησης μέσω της διευκόλυνσης των εγγραφών, της υποστήριξης των γονέων στο να εμπιστεύονται το σχολείο ως εκπαιδευτικό χώρο που μπορεί να εγγυηθεί μαθησιακό αποτέλεσμα για τα παιδιά τους, της υποβοήθησης του σχολείου να ανταποκριθεί στο νέο του ρόλο, και της υπερβάσης των δυσλειτουργιών σε επίπεδο οργάνωσης και διοίκησης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, οι οποίες σχετίζονται έμμεσα ή άμεσα με την εκπαιδευτική περιθωριοποίηση των Τσιγγάνο παίδων στη χώρα μας μέχρι σήμερα.
• Η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών μάθησης και κοινωνικής ένταξης στους μαθητές του πληθυσμού-στόχου, με την προώθηση και ενίσχυση εκείνων των μορφών εκπαιδευτικής ένταξης οι οποίες δεν διαχωρίζουν τους μαθητές και δεν προβλέπουν ειδικές ρυθμίσεις, ειδικά περιβάλλοντα και διακριτική μεταχείριση, αλλά θεωρούν αυτονόητη την αρχή του ενιαίου σχολείου, τόσο σε. επίπεδο σχολικής μονάδας, όσο και σε επίπεδο τάξεων ή τμημάτων.
• Η επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού (διδακτικό προσωπικό πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σχολικοί σύμβουλοι, διοικητικό προσωπικό) σχετικά με ζητήματα εκπαιδευτικής νομοθεσίας, διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και διδακτικής, έτσι ώστε οι χειρισμοί των οργανωτικών/διοικητικών, παιδαγωγικών & διδακτικών θεμάτων να είναι συμβατοί με τις ισχύουσες θεσμικές ρυθμίσεις και με τα πορίσματα των Επιστημών της Αγωγής.
• Η προώθηση της κοινωνικής μάθησης για όλους τους μαθητές, ενός είδους μάθησης η οποία τους επιτρέπει να αντιλαμβάνονται τους συμμαθητές τους - και γενικά κάθε κοινωνικό εταίρο - ως πρόσωπα με κοινά χαρακτηριστικά, κίνητρα και επιδιώξεις και με ίσα δικαιώματα, ανεξάρτητα από τις επιμέρους διαφοροποιήσεις ανάμεσα τους.
• Η καταπολέμηση βαθιά ριζωμένων και ανθεκτικών μέσα στο χρόνο προκαταλήψεων και δοξασιών γύρω από τον πληθυσμό-στόχο οι οποίες στηρίζουν και νομιμοποιούν εξωπραγματικές και βλαπτικές εικόνες-μυθεύματα για τον "Τσιγγάνο" και παγιδεύουν τους φορείς τους στην εκδήλωση ή στην ανοχή αυτονόητης ή συνειδητής ρατσιστικής συμπεριφοράς.

Συμπεράσματα από τη μέχρι τώρα πορεία του προγράμματος

Όλα τα δεδομένα που οι συνεργάτες του προγράμματος "Εκπαίδευση Τσιγγανοπαίδων" συγκέντρωσαν και επεξεργάστηκαν στα πλαίσια υλοποίησης αυτού του προγράμματος δείχνουν:

• Όταν οι Τσιγγάνοι βρίσκονται στο κοινωνικό και οικονομικό « περιθώριο », αυτό δεν είναι επιλογή, αλλά ένας τρόπος προσαρμογής σε ένα εχθρικό περιβάλλον που περιορίζει τις δυνατότητες για μια εναλλακτική προσαρμογή.
• Η κατηγορία « Τσιγγάνος » παραπέμπει σε μια κοινωνική ομάδα, μάλιστα αρκετά ανομοιογενή και όχι σε μία φυλή ή έναν λαό, διαφορετικό από τους υπόλοιπους Έλληνες. Όλοι οι Έλληνες έχουν μια κοινή και πολλές διαφορετικές μεταξύ τους επιμέρους ταυτότητες. Η λέξη «Τσιγγάνος» παραπέμπει σε μία από αυτές τις επιμέρους ταυτότητες. Κάθε προσπάθεια να περιγραφεί η ζωή, η προσωπικότητα και η συμπεριφορά των ατόμων που ανήκον στην παραπάνω κατηγορία μέσω εννοιών της « φυλής », του « αίματος » και της « κληρονομικότητας » είναι επιστημονικά εσφαλμένη, κοινωνικά ζημιογόνα και πολιτικά καταδικαστέα.
• Τα παιδιά της σχολικής ηλικίας με ρόμικη καταγωγή είναι τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού αυτής της χώρας. Η μη αξιοποίηση του από τον εκπαιδευτικό οργανισμό ζημιώνει τόσο τα ίδια τα παιδιά, όσο και τη χώρα.
• Η μεγάλη πλειοψηφία των γονέων έχουν αναπτύξει τα τελευταία χρόνια μία θετική έως πολύ θετική στάση σε ό,τι αφορά την αξία του αγαθού "εκπαίδευση". Ο εκπαιδευτικός οργανισμός είναι εκείνος που καλείται να κατανοήσει ότι ο; εκπαιδευτικές του υπηρεσίες δεν μπορεί παρά να απευθύνονται σε όλους τους Έλληνες, όχι μόνο στη "θεωρία", αλλά καν στην πράξη. Το χάσμα ανάμεσα στη συνταγματική επιταγή και στην πράξη βαρύνει τον εκπαιδευτικό οργανισμό και οχ; την οικογένεια. Το χάσμα αυτό είναι ανάγκη όλοι να φροντίσουμε να κλείσει.
• Αποθάρρυνση της φοίτησης των Τσιγγανόπουλων στα σχολεία, λειτουργία (επίσημη ή άτυπη) ξεχωριστών σχολείων για Τσιγγανόπουλα, δημιουργία ξεχωριστών τμημάτων ή τάξεων ( που όλη την ημέρα τα παιδιά θα βρίσκονται εκεί ) είναι εκπαιδευτικές πρακτικές που δεν ταιριάζουν ούτε στη νομική κουλτούρα της χώρας, ούτε στην ιστορία της. Καμία παιδαγωγική δεν μπορεί να δεχθεί διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους μαθητές.

Είναι ευθύνη όλων μας να προλάβουμε τέτοιους διαχωρισμούς και να τους ακυρώσουμε όταν και όπου εμφανίζονται. Όμως τον έπαινο για την ομαλή ένταξη των παιδιών με τσιγγάνικη καταγωγή στο σχολείο και την κοινωνία θα τον δικαιούνται χωρίς καμία αμφιβολία οι δάσκαλοί τους. Για έναν τέτοιο έπαινο και μια τέτοια αναγνώριση αξίζει κανείς να προσπαθήσει.

Ο διευθυντής του

6^ου Διαπολιτισμικού και Ολοήμερου

Δ. Σχ. Ελευθερίου-Κορδελιού

Παπαδόπουλος Στέργιος

Πίσω