Η Πρόταση Νόμου για τους Αυτοδιαχειριζομενους Οικισμούς των σκηνιτών τσιγγάνων που υπέβαλαν τον Μάρτιο του 1999 οι παρακάτω φορείς:

— Δίκτυο DROM

— Γιατροί του Κόσμου - Ελληνική Αντιπροσωπεία

— Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι

— Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου

— Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΝΟΜΟΥ

ΓΙΑ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΕΝΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ

ΣΚΗΝΙΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ

Α. Πώς ορίζουμε την έννοια του καταυλισμού;

Καταυλισμό θεωρούμε την συγκέντρωση και κύρια διαμονή 20+ οικογενειών με κοινά κοινωνικά χαρακτηριστικά σε χώρο που ιδιοκτησιακά δεν τους ανήκει και στον οποίο αποστερούνται τα βασικά αγαθά για ασφαλή, υγιεινή και αξιοπρεπή διαβίωση.

Οι καταυλισμοί συγκροτούνται από κοινωνικά εξαθλιωμένους πληθυσμούς (τσιγγάνοι, αλλοδαποί μετανάστες, πρόσφυγες κλπ) συνήθως στα περίχωρα των αστικών κέντρων. Οι πληθυσμοί αυτοί είτε βρίσκονται εκτός των παραγωγικών διαδικασιών, είτε έχουν ασθενή και φθίνουσα σύνδεση με την παραγωγική διαδικασία.

Οι πληθυσμοί των καταυλισμών θεωρούνται από την κυρίαρχη ιδεολογία "αντιπαραγωγικοί πληθυσμοί", ως εκ τούτου αποτελούν το "επικίνδυνο περιθώριο" απέναντι στο οποίο η υπόλοιπη κοινωνία αναπτύσσει επιθετικές έως εχθρικές συμπεριφορές. Καθολικό φαινόμενο είναι ο λυσσαλέος διωγμός που υφίστανται από τις εκάστοτε τοπικές αρχές με την συνδρομή "αγανακτισμένων πολιτών". Καθολικό φαινόμενο είναι η επίκληση (και από τα ΜΜΕ) της παραβατικότητας που αναπτύσσουν μέλη των πληθυσμών αυτών ως επιχείρημα για τον διωγμό τους. Τα παραδείγματα αφθονούν.

Β. Καταυλισμοί σκηνιτών τσιγγάνων στην Ελλάδα.

Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 70 καταυλισμοί σκηνιτών τσιγγάνων σε ολόκληρη την επικράτεια. Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που ζουν στους καταυλισμούς προσεγγίζει τους 120.000. Οι συνθήκες διαβίωσης, υγιεινής και κοινωνικοποίησης του είναι άθλιες. Σε αυτά, έρχονται να προστεθούν οι παράνομοι, απάνθρωποι και εγκληματικοί διωγμοί των σκηνιτών τσιγγάνων των καταυλισμών από τις εκάστοτε τοπικές αρχές, που θέλουν να πάση θυσία να τους απομακρύνουν από τις περιοχές τους. Η αναλυτική μελέτη των ποικιλόμορφων αυτών διωγμών δείχνει πως μια ιδιόμορφη (και όχι μόνο ελληνική) νύχτα των Κρυστάλλων αναβιώνει και πάλι.

(Ευνόητο είναι το ότι ο κάθε καταυλισμός έχει την ιδιαίτερη δική του τυπολογία που έχει να κάνει με την σύνδεση του πληθυσμού με την παραγωγή, την φυλετική ομοιογένεια του πληθυσμού, με το αν ο καταυλισμός είναι γέννημα των βιοποριστικών αναγκών ή προέκυψε εν μία νυκτί μετά από κάποιον διωγμό κλπ).

Γ. Θέση

Οι πληθυσμοί των καταυλισμών πρέπει να ζήσουν μαζί με εμάς. Οι πληθυσμοί των καταυλισμών δικαιούνται την ευκαιρία να ζουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Οι πληθυσμοί των καταυλισμών πρέπει να απολαμβάνουν πλήρους έμπρακτου σεβασμού των κοινωνικών τους δικαιωμάτων. Οι πληθυσμοί των καταυλισμών δικαιούνται την δυνατότητα ένταξης στην εκπαιδευτική και παραγωγική διαδικασία. Οι πληθυσμοί των καταυλισμών δικαιούνται την δυνατότητα αυτοπροσδιορισμού και επιλογής πολιτισμικού μοντέλου και τρόπου ζωής με σεβασμό και υποστήριξη της επιλογής τους από την Πολιτεία, με την προϋπόθεση ότι δεν θίγονται τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως περιγράφονται στο Σύνταγμα της Ελλάδας.

Δ. Πώς οι αυτοδιαχειριζόμενοι οικισμοί υπηρετούν τη θέση.

Φρονούμε πως οι ακαθόριστες και νεφελώδεις διακηρύξεις περί "διασποράς" και "κοινωνικής ένταξης" των παραπάνω πληθυσμών από μέρους της Πολιτείας, αποτελούν μία πρόχειρη δικαιολογία για την πλήρη ανυπαρξία ενδιαφέροντος και πρόνοιας για τους πληθυσμούς αυτούς. Πώς είναι δυνατόν να ενταχτούν πληθυσμοί με τραυματισμένη κοινωνικοποίηση και έλλειψη εκπαίδευσης και παραγωγικής σύνδεσης σε μία κοινωνία που όλο και περισσότερο αποβάλλει μελή τα οποία μετείχαν στις εκπαιδευτικές και παραγωγικές διαδικασίες; Όσο η Πολιτεία ακολουθεί αυτήν την στρουθοκαμηλική πολιτική οι καταυλισμοί (όχι μόνον των σκηνιτών τσιγγάνων) θα αυξάνονται και οι πληθυσμοί του "επικίνδυνου περιθωρίου" θα μεγαλώνουν, όπως θα αυξάνονται μοιραία και οι απελπισμένοι του τρίτου κόσμου θα αναζητούν στην Δυτική Ευρώπη μια ελάχιστη ελπίδα για ζωή-

Έτσι η πρόταση για τους ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΜΕΝΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ είναι κατά την εκτίμηση μας η μόνη λύση μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο. Και οι 13 προϋποθέσεις των αυτοδιαχειριζόμενων οικισμών που ακολουθούν είναι αυτές που διασφαλίζουν, κατά το περισσότερο δυνατό, το να μην μετατραπούν σε γκέτο (όπως άλλωστε γκέτο σήμερα είναι οι καταυλισμοί).

Ε. Θεσμικό πλαίσιο των ουτοδιαχειριζόμενων οικισμών

Ο καταλληλότερος φορέας για να δημιουργήσει και να εποπτεύσει τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς είναι η β' βαθμού τοπική αυτοδιοίκηση (Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση) σε συνεργασία με τα Υπουργεία Εσωτερικών, Υγείας και Πρόνοιας, ΥΠΕΧΩΔΕ.

Ο στόχος διαμορφώνεται ως εξής: κάθε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση που έχει

στα όρια της καταυλισμούς να υποχρεούται να εκπονήσει άμεσα σχέδιο

αυτοδιαχειριζόμενου οικισμού. Στο σχέδιο αυτό θα περιλαμβάνεται η επιλογή χώρου

(δημόσιου ή απαλλοτριωμένου), η μελέτη για τον οικισμό με γνώμονα τις 13

προϋποθέσεις, η υλοποίηση της μελέτης με χρηματοδότηση από τα προαναφερόμενα

υπουργεία ή από Ευρωπαϊκά Κονδύλια. Και οι 13 προϋποθέσεις θα λειτουργούν

δεσμευτικά για τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις.

Παράλληλα οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις θα είναι υποχρεωμένες να

συστήσουν για κάθε αυτοδιαχειριζόμενο οικισμό Ειδικό Γραφείο Εποπτείας με
συμμετοχή εκπροσώπων του πληθυσμού (και ενδεχομένως μη κυβερνητικών
οργανώσεων και κοινωνικών φορέων καθώς και της πρωτοβάθμιας τοπικής

αυτοδιοίκησης).Το Ειδικό Γραφείο Εποπτείας θα ελέγχει την υλοποίηση του
οικισμού και θα υποβοηθά στην στήριξη του Συμβουλίου Διαχείρισης του οικισμού.

Με απόφαση της κάθε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης θα ορίζεται ο κανονισμός λειτουργίας του Ειδικού Γραφείου Εποπτείας.

(Πρέπει να σημειωθεί πως παρόμοιο πιλοτικό πρόγραμμα Αυτοδιαχειριζόμενου Οικισμού εφαρμόζεται από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την Σύμπραξη των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στην περίπτωση των σκηνιτών τσιγγάνων του Γαλλικού Ποταμού για τους οποίους ετοιμάζεται αυτοδιαχειριζόμενος οικισμός σε 149 στρέμματα του Στρατοπέδου Γκόνου και με τις 13 προϋποθέσεις και Ειδικό Γραφείο Εποπτείας. Η παραπάνω εμπειρία ασφαλώς και θα λειτουργήσει πιλοτικά).

ΣΤ. Οι 13 προϋποθέσεις των Αυτοδιαχειριζόμενων Οικισμών

Οι παρακάτω προϋποθέσεις πρέπει να υπάρξουν ταυτόχρονα και σε κάθε περίπτωση ανεξάρτητα από την ιδιαίτερη τυπολογία του κάθε καταυλισμού. Από εκεί και πέρα το Ειδικό Γραφείο Εποπτείας σε συνεργασία με το Συμβούλιο Διαχείρισης μπορούν να προβούν και σε άλλες προτάσεις λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες του οικισμού.

Ο χώρος των οικισμών θα παραμείνει σε κάθε περίπτωση στην ιδιοκτησία του Δημοσίου. Το ποιες οικογένειες θα διαμένουν και πόσο θα το αποφασίζει το Ειδικό Γραφείο Εποπτείας σε Συνεργασία με το Συμβούλιο Διαχείρισης.

Οι 13 προϋποθέσεις είναι οι εξής:

1.Χωροθέτηση οικοπέδων για κάθε οικογένεια (τουλάχιστον 200 τμ). Διαμόρφωση δρόμων και κοινόχρηστων χώρων.

2.Υδροδοσία για κάθε κατάλυμα με τον αντίστοιχο μετρητή από τον εκάστοτε οργανισμό ύδρευσης.

3.Ηλεκτροδότηση (με όλες τις προϋποθέσεις ασφάλειας) για κάθε
κατάλυμα με τον αντίστοιχο μετρητή από τον εκάστοτε οργανισμό ηλεκτροδότησης.

4.Κατασκευή αποχετευτικού δικτύου με δυνατότητα σύνδεσης με
κάθε κατάλυμα (ώστε να υπάρχει η δυνατότητα κατασκευής τουαλέτας για
κάθε κατάλυμα). Συνεργασία με τον εκάστοτε οργανισμό αποχέτευσης ομβρίων υδάτων.

5.Τοποθέτηση κάδων σε κοινόχρηστους χώρους του οικισμού και τακτική αποκομιδή των σκουπιδιών.

6.Λεωφορειακή σύνδεση με τακτική γραμμή του εκάστοτε οργανισμού αστικών συγκοινωνιών.

7.Λεωφορειακή σύνδεση με το σχολείο των παιδιών σχολικής ηλικίας, με ευθύνη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και τοποθέτηση δύο (2) εκπαιδευμένων συνοδών ανά 40 παιδιά.

8.Δημιουργία ιατρείου το οποίο θα λειτουργεί σε καθημερινή βάση με οργανική θέση αγροτικού ή αποσπασμένου ιατρού και αντίστοιχου ιατρικού προσωπικού.

9.Δημιουργία χώρου θρησκευτικής λατρείας και τοποθέτηση οργανικού ιερουργού σε συνεργασία με την αντίστοιχη θρησκευτική αρχή, εφόσον εκφράσει παρόμοιο αίτημα ο πληθυσμός. Δημιουργία χώρου αθλοπαιδιών - πολιτιστικών εκδηλώσεων.

10.Συμβούλιο Διαχείρισης από τον ίδιο τον πληθυσμό (με ευθύνη για τους κοινόχρηστους χώρους, την καθαριότητα, τον έλεγχο της δόμησης, την διαμόρφωση του εσωτερικού κανονισμού του οικισμού με την επικουρία του Ειδικού Γραφείου Εποπτείας, την εκπροσώπηση, την αλληλεγγύη στις οικονομικώς ασθενέστερες οικογένειες).

11.Έλεγχος του εσωτερικού κανονισμού του οικισμού από το Συμβούλιο Διαχείρισης με την επικουρία του Ειδικού Γραφείου Εποπτείας.

12.Διερεύνηση τρόπου επίλυσης του εκπαιδευτικού αποκλεισμού των παιδιών σχολικής ηλικίας του καταυλισμού (ένταξη τους στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση σε συνάρτηση με την ιδιαιτερότητα που έχουν ως δίγλωσσοι και κοινωνικά αποκλεισμένοι πληθυσμοί). Προπαρασκευαστικές τάξεις και θεσμός επισκέπτη δασκάλου σε σχολείο εκτός του οικισμού για τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Απογευματινό επιμορφωτικό σχολείο ενηλίκων στον οικισμό.

13.Διερεύνηση από το Ειδικό Γραφείο Εποπτείας τρόπων επαγγελματικής επιμόρφωσης και κατάρτισης και ένταξης σε παραγωγικές διαδικασίες των ανέργων ή υποαπασχολούμενων μελών των πληθυσμών.

Ζ. Κεντρικοπολιτικός έλεγχος εφαρμογής από τις Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης της πρότασης για τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς

Ο κεντρικοπολιτικός έλεγχος της εφαρμογής της πρότασης για τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς των σκηνιτών τσιγγάνων από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις πρέπει να γίνεται από ένα Γενικό Γραφείο Εποπτείας Αυτοδιαχειριζόμενων Οικισμών το οποίο θα υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Στο Γενικό Γραφείο Εποπτείας Αυτοδιαχειριζόμενων Οικισμών θα συμμετέχουν ένας σύμβουλος του Πρωθυπουργού αρμόδιος για θέματα ποιότητας ζωής, εκπρόσωποι των Υπουργείων Εσωτερικών, ΥΠΕΧΩΔΕ, Υγείας-Πρόνοιας και Παιδείας, εκπρόσωποι των τσιγγάνων και ενδεχομένως των μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Το Γενικό Γραφείο Εποπτείας Αυτοδιαχειριζόμενων Οικισμών θα έχει τις εξής αρμοδιότητες:

α) εποπτεία, έλεγχος και έγκριση των προτάσεων των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων για τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς και ένταξης τους στον οικονομικό προϋπολογισμό.

β) η εποπτεία και ο έλεγχος των Ειδικών Γραφείων Εποπτείας του κάθε αυτοδιαχειριζόμενου οικισμού.

Η. Επίμετρο

Η πρόταση για τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς προέκυψε μετά από 5 χρόνια (1995-1999) εθελοντικής δουλειάς του δικτύου DRΟΜ με τους σκηνίτες τσιγγάνους στους καταυλισμούς Μενεμένης Θεσσαλονίκης και Ευόσμου -Γαλλικού Ποταμού Θεσσαλονίκης. Αποτελεί δε απότοκο της συνεργασίας με την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης, την Διεύθυνση του 6ου Δημοτικού Σχολείου Εύοσμου, την μη κυβερνητική οργάνωση Γιατροί του Κόσμου, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις Ελληνικό Παρατηρητήριο του Ελσίνκι καν Ελληνική Οργάνωση για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου και την Ένωση Αριστερών Νέων και με τον Σύλλογο Σκηνιτών Τσιγγάνων Νέας Αλικαρνασσού Κρήτης "Ελπίδα".

Σ την πρόταση νόμου για τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς των σκηνιτών τσιγγάνων πρέπει να σημειωθούν πέραν των άλλων δύο βασικές τάσεις:

α) η αναγκαιότητα να περάσει η ενασχόληση της Πολιτείας με τους συγκεκριμένους πληθυσμούς από το στάδιο της προαίρεσης στο επίπεδο της σαφούς υποχρέωσης. Για αυτό τον λόγο, το Υπουργείο Εσωτερικών κρίνεται το καταλληλότερο για να συστήσει τον κεντρικοπολιτικό φορέα εποπτείας και συντονισμού, ενώ οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις είναι οι καταλληλότεροι κατά τόπους φορείς για να υλοποιήσουν τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς με την συνεργασία των τοπικών κοινωνιών και την πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση.

β) η αναγκαιότητα να αναπτύξουν κοινωνική αυτενέργεια οι ίδιοι οι πληθυσμοί των σκηνιτών τσιγγάνων. Για όσους έχουν δουλέψει στους καταυλισμούς είναι σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη του πληθυσμού χωρίς την ανάληψη ευθυνών και υποχρεώσεων από τους ίδιους τους τσιγγάνους. Για τον λόγο αυτό μιλούμε για "αυτοδιαχειριζόμενο οικισμό" και προβλέπεται η δημιουργία Συμβουλίου Διαχείρισης παρόλο που όλοι γνωρίζουμε τις πολύ μεγάλες δυσκολίες που εμπεριέχει η πρακτική εφαρμογή αυτών των θέσεων.

Η παραπάνω πρόταση κοινοποιήθηκε στον τύπο και σε αρμόδιους φορείς και οργανώσεις τον Μάρτιο του 1999, υπογεγραμμένη από τις ΜΚΟ DRΟΜ, Γιατροί του Κόσμοι) και Παρατηρητήριο του Ελσίνκι και τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου. Τον Απρίλιο του 1999 υιοθέτησε την παραπάνω πρόταση και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης. Στις 22-24/4/1999 η πρόταση νόμου παρουσιάστηκε στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο των Γιατρών του Κόσμου και στο πρόγραμμα RΟΜΕURΟΡΕ, το οποίο και την υιοθέτησε. Τον Μάιο του 1999 (5/5) πραγματοποιήθηκε σύσκεψη επεξεργασίας της παραπάνω πρότασης υπό την αιγίδα του αρμοδίου Γραφείου του Πρωθυπουργού όπου διαπιστώθηκε ομόφωνα η αναγκαιότητα της. Τον Μάιο του 1999 (23/5) η πρόταση νόμου παρουσιάστηκε στην Ειδική Σύμβουλο του ΟΑΣΕ Ντ. Ορεντλίχερ. Στις 17-6-1999 πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών υπό την αιγίδα του Υφ. Εσωτερικών Γ. Φλωρίδη σύσκεψη με την συμμετοχή όλων των αρμοδίων φορέων και συστήθηκε Επιτροπή Επεξεργασίας της πρότασης νόμου. Στις 1-7-1999 πληροφορηθήκαμε την αναβολή της πρώτης σύσκεψης της Επιτροπής Επεξεργασίας της πρότασης νόμου με απόφαση της Υπουργού Εσωτερικών, η οποία συνδέει την επεξεργασία και ψήφιση της συγκεκριμένης πρότασης νόμου με την δημιουργία του Εθνικού Συμβουλίου για τους Τσιγγάνους. Κατά την άποψη μας η παραπάνω σύνδεση είναι αδικαιολόγητη και άκαιρη, καθώς δεν υπάρχει υπαρκτός λόγος για την οποιαδήποτε καθυστέρηση της θεσμοθέτησης των αυτοδιαχειριζόμενων οικισμών καθώς οι άθλιες συνθήκες στις οποίες διαβιούν 120.000 συμπολίτες μας ντροπιάζουν την κοινωνία μας και την χώρα μας καθημερινά.

Παράλληλα και πέρα από το θεσμικό επίπεδο, η πρόταση νόμου για τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς δείχνει να βρίσκει έφορο έδαφος στην πρακτική εφαρμογή του. Μετά από σκληρή δουλειά όλων των εμπλεκομένων και με την συμβολή του Αρμόδιου για Θέματα Ποιότητας Ζωής Γραφείου του Πρωθυπουργού, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης θα παραδώσει το φθινόπωρο του 1999 τον πιλοτικό αυτοδιαχειριζόμενο οικισμό του Γκόνου στους 3000 σκηνίτες τσιγγάνους που ζουν σήμερα στην κοίτη του Γαλλικού Ποταμού. Παράλληλα η συνεργασία των ΜΚΟ και του Γραφείου του Πρωθυπουργού έχει επεξεργαστεί σχέδια δημιουργίας αυτοδιαχειριζόμενων οικισμών στην Νέα Ζωή Ασπροπύργου Αττικής (θέση Μπουκοβίλι), στην Νέα Αλικαρνασσό Κρήτης (Καρτερός), στο Χαλάνδρι και στην Ρόδο. Ευνόητο είναι ότι η θεσμοθέτηση της πρότασης Νόμου θα διευκολύνει αφάνταστα την υλοποίηση των παραπάνω και θα δώσει την δυνατότητα δημιουργίας αυτοδιαχειριζόμενων οικισμών και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.

Οι υπογράφουσες ΜΚΟ, Πολιτικά Κόμματα και Φορείς φρονούμε πως η πρόταση για τους Αυτοδιαχειριζόμενους Οικισμούς πρέπει να γίνει άμεσα Νόμος του Ελληνικού Κράτους, γιατί είναι η μόνη που απαντά έμπρακτα στην αγωνία όλων μας για την επιβίωση και την αξιοπρεπή διαβίωση των σκηνιτών τσιγγάνων.

Έχει πλέον δημιουργηθεί και η απαραίτητη κοινωνική συναίνεση για αυτό.

Εκτιμούμε δε (με την επιφύλαξη της μη οργανωμένης δικής μας ενασχόλησης με άλλους πληθυσμούς) πως η παραπάνω πρόταση πέραν των σκηνιτών τσιγγάνων πρέπει να εφαρμοστεί και στους άλλους πληθυσμούς που διαβιούν σήμερα σε καταυλισμούς ή σε συνθήκες καταυλισμών στην Ελληνική Επικράτεια.

Πίσω