ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚ/ΤΩΝ EΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Δ΄ Μητροπόλεως 15 10185 ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες : Κ. Κώτσης Τηλέφωνο : 210 3238380 FAX : 210 3238580

Να διατηρηθεί μέχρι Βαθμός ασφαλείας Αθήνα, 17 - 3 - 2003 Αριθ.Πρωτ. Βαθμός Προτερ. Φ.50 / 57 / 26650 / Γ1 ΠΡΟΣ: 1. Διευθυντές & Προϊσταμένους δημοτικών σχολείων (Μέσω Δ/νσεων και Γραφείων Π.Ε.) 2. Εκπαιδευτικό προσωπικό δημοτικών σχολείων (αντίγραφο της εγκυκλίου θα τους δοθεί από τους διευθυντές των σχολείων) ΚΟΙΝ: 1. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Μεσογείων 396 15341 Αγ. Παρασκευή 2. Περιφερειακούς Διευθυντές Εκπ/σης Έδρες τους 3. Σχολικούς Συμβούλους Π.Ε. Έδρες τους 4. Διευθυντές Εκπ/σης & Προϊσταμένους Γραφείων Π.Ε.

ΘΕΜΑ: Σκοπός και περιεχόμενο του ολοήμερου δημοτικού σχολείου

Με αφορμή τις συγκεντρώσεις, ημερίδες κ.λ.π. που πραγματοποιούνται για το ολοήμερο σχολείο, αλλά και τις οδηγίες που θα ακολουθήσουν για τον καλύτερο σχεδιασμό και τον έγκαιρο προγραμματισμό της επόμενης χρονιάς που θα γίνει από κάθε σχολική μονάδα, θέτουμε υπόψη σας στοιχεία που αναφέρονται στην πορεία και στη λειτουργία του ολοήμερου, προκειμένου να διευκολυνθούν οι διευθυντές των σχολείων και οι εκπαιδευτικοί τόσο στον προγραμματισμό του έργου τους όσο και στην ενημέρωση των γονέων και της τοπικής κοινωνίας γενικότερα.

Επισημαίνεται ότι οι συναντήσεις για το ολοήμερο στο χώρο του σχολείου οργανώνονται με ευθύνη των διευθυντών, οι οποίοι συνεργάζονται για το σκοπό αυτό με τις προϊστάμενες αρχές και τους ενδιαφερόμενους φορείς. Στις συναντήσεις αυτές

η ενημέρωση από τους διευθυντές παρέχεται με βάση την σύγχρονη εικόνα του ολοήμερου, η οποία περιγράφεται στη συνέχεια ως εξής:

1. Είναι γνωστό ότι κατά τα προηγούμενα έτη λειτούργησαν 28 πιλοτικά Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία και σημαντικός αριθμός σχολείων διευρυμένου ωραρίου . Τα 28 πιλοτικά Ολοήμερα δημοτικά Σχολεία λειτούργησαν ως εργαστήρια εφαρμογής πειραματικών προγραμμάτων, στο πλαίσιο των οποίων δόθηκε η ευκαιρία να αναδειχθούν τα παιδαγωγικά οφέλη που προκύπτουν από την εφαρμογή αυτού του θεσμού. Τα σχολεία διευρυμένου ωραρίου λειτούργησαν με έναν δάσκαλο κατά τμήμα, ο οποίος εξυπηρετούσε τις ανάγκες του προγράμματος στο σύνολό τους.

Το Υπουργείο Παιδείας, αξιοποιώντας τόσο τα παιδαγωγικά συμπεράσματα που προέκυψαν από τα 28 πιλοτικά, όσο και την εμπειρία της οργάνωσης των σχολείων διευρυμένου ωραρίου, προχώρησε στη λειτουργία του ολοήμερου δημοτικού σχολείου, το οποίο απαντά στις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες.

Σήμερα, με τη λειτουργία 2.600 ολοήμερων δημοτικών σχολείων και 1.800 ολοήμερων νηπιαγωγείων, ο θεσμός έχει επεκταθεί σε όλες τις περιοχές της χώρας, από τα αστικά κέντρα μέχρι τις πιο απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές με δυνατότητα εξυπηρέτησης 200.000 οικογενειών, ενώ τα τμήματα Ολοήμερου Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου παρακολουθούν όλοι οι μαθητές, εφόσον το επιθυμούν.

2. Το ολοήμερο σχολείο έχει έντονο εκπαιδευτικό και κοινωνικό περιεχόμενο. Σχεδιάστηκε για να εξυπηρετήσει υψηλούς παιδαγωγικούς στόχους, όπως είναι η παιδαγωγική αξιοποίηση του απογευματινού χρόνου παραμονής των παιδιών στο σχολείο, με την πλήρη ευθύνη και εποπτεία των εκπαιδευτικών. Το πρόγραμμά του περιλαμβάνει και υποστηρικτική βοήθεια στην Ελληνική Γλώσσα και στα Μαθηματικά, δηλαδή μελέτη και προετοιμασία των μαθητών για τα μαθήματα της επόμενης ημέρας, από υπεύθυνο δάσκαλο και όχι από τους γονείς.

Στο πλαίσιό του εντάσσονται επιλογές των μαθητών σε μαθήματα και δραστηριότητες που αναβαθμίζουν το ρόλο του σχολείου, όπως η Ξένη Γλώσσα, η εισαγωγή στην Πληροφορική, ο Αθλητισμός, ο Χορός, η Θεατρική Αγωγή, η Μουσική και τα Εικαστικά, αντικείμενα που διαμορφώνουν συνθήκες ανοικτού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος και ελκυστικότερης μάθησης.

Για να ανταποκριθεί το ολοήμερο σχολείο στους παραπάνω σκοπούς, έχει γίνει πρόβλεψη για τη στελέχωσή του με το δάσκαλο του τμήματος (ο οποίος αναλαμβάνει την προετοιμασία και την πρόσθετη βοήθεια στη Γλώσσα και στα Μαθηματικά), αλλά και με εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων για τα αντικείμενα: Αγγλική Γλώσσα, Αθλητισμός, Πληροφορική, Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή, Μουσική, Χορός.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι το ολοήμερο απαντά στους γονείς που θέλουν ένα οργανωμένο σχολείο, στηρίζει και μορφώνει το παιδί και στέκεται δίπλα στην εργαζόμενη οικογένεια, της οποίας προστατεύει το εισόδημα αφού την απαλλάσσει από την οικονομική επιβάρυνση και τη φροντίδα αναζήτησης εκτός σχολείου πρόσθετου εκπαιδευτικού έργου.

Επισημαίνεται ότι κατά το επόμενο έτος θα γίνουν εγκαίρως οι απαραίτητες παρεμβάσεις, με στόχο να περιοριστούν οι δυσλειτουργίες και τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν κατά την τρέχουσα χρονιά ή και να επιλυθούν σε όσες περιπτώσεις αυτό είναι εφικτό.

3. α. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η επιτυχής εφαρμογή του προγράμματος προϋποθέτει την παρακολούθησή του από όλους τους μαθητές που συμμετέχουν στο ολοήμερο μέχρι τη λήξη του, στις 16.00. Επομένως, δεν θα γίνουν αποδεκτά αιτήματα για πρόωρη αποχώρηση μαθητών, αφού αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία εφαρμογής του προγράμματος και κατά συνέπεια την ακύρωση του παιδαγωγικού του ρόλου. Η προαιρετικότητα ισχύει όσον αφορά την συμμετοχή των παιδιών στο πρόγραμμα του ολοήμερου σχολείου, κατόπιν σχετικής αίτησης και όχι στην προαιρετική παρακολούθηση μέρους του προγράμματος όσων έχουν δηλώσει συμμετοχή.

β. Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι το πρόγραμμα του ολοήμερου κατά την εφαρμογή του αξιοποιεί ποικιλία εναλλακτικών διδακτικών προσεγγίσεων, κυρίως βιωματικής μορφής. Ο μαθητής συμμετέχει αβίαστα κι ευχάριστα σε ένα περιβάλλον δεκτικό για την ανάπτυξη των ιδιαίτερων ικανοτήτων του. Εξάλλου, για να είναι ευχάριστο το πρόγραμμα και για να μην καταπονούνται οι μαθητές, οι απογευματινές ώρες έχουν μικρή διάρκεια ( 35 λεπτών). Το πρόγραμμα του ολοήμερου σχολείου σχεδιάστηκε έτσι ώστε να μη δημιουργεί προβλήματα και να μη στερεί από τα παιδιά βασικές τους ανάγκες, όπως είναι αυτές της σίτισης και της ξεκούρασης.

γ. Είναι ευνόητο ότι κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του σχολείου, η οποία με την εφαρμογή του ολοήμερου μπορεί να αρχίζει στις 07.00 και τελειώνει στις 16.00, οι σχολικοί χώροι χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες του σχολικού προγράμματος.

4. Το ολοήμερο σχολείο είναι ένας επιτυχημένος θεσμός που στηρίζεται στις προσπάθειες όλων όσοι εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας λειτουργεί ομάδα στήριξης του προγράμματος που παρακολουθεί τις σχολικές μονάδες και δίνει τις γενικές κατευθύνσεις.

Σε επίπεδο περιφέρειας υπάρχουν ομάδες υπευθυνότητας που εμπλέκονται άμεσα στην εφαρμογή του προγράμματος και αποτελούνται από το διευθυντή της σχολικής μονάδας, το σχολικό σύμβουλο και τον αρμόδιο διοικητικό προϊστάμενο.

Σε επίπεδο σχολικής μονάδας, πέρα από το διευθυντή και τον υποδιευθυντή, υπάρχει ο υπεύθυνος δάσκαλος που παραμένει στο σχολείο μέχρι τη λήξη του προγράμματος, προσφέρει ο ίδιος διδακτικό έργο και συνδράμει τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν τα διάφορα διδακτικά αντικείμενα.

5. Για την αποδοτικότερη λειτουργία του ολοήμερου, η εκπαιδευτική κοινότητα χρειάζεται τη συνεργασία των γονέων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για το σκοπό αυτόν, καθιερώνονται, ανά δίμηνο, συναντήσεις συνεργασίας που θα πραγματοποιούνται με ευθύνη του διευθυντή του σχολείου, του σχολικού συμβούλου και του αρμόδιου διοικητικού προϊσταμένου, στις οποίες θα εξετάζεται από κοινού η πορεία εφαρμογής του θεσμού και θα λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για την ενίσχυσή του.

6. Η συνεργασία με τους γονείς αφορά και στο θέμα της σίτισης των μαθητών, οι οποίοι, κατά το πρώτο διάλειμμα (13.30΄ - 13.55΄ ) λαμβάνουν ένα ελαφρύ γεύμα που θα ετοιμάζουν οι γονείς τους. Η όλη οργάνωση εντάσσεται στην εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς στοχεύει στο να εξοικειώσει τα παιδιά στην κοινή εστίαση, την ανάπτυξη πρωτοβουλιών, την αυτενέργεια και δημιουργεί αισθήματα αυτοτέλειας, αυτάρκειας και αυτοπροστασίας. Σε πολλά σχολεία, με τη συνεργασία της σχολικής μονάδας, των γονέων και της σχολικής επιτροπής, οργανώθηκαν ειδικοί χώροι για τη λήψη γεύματος. Στις περιπτώσεις που, λόγω υποδομών, δεν παρέχονται ειδικοί τέτοιοι χώροι, το σχολείο χρησιμοποιεί ως χώρο σίτισης μία αίθουσα διδασκαλίας, κυρίως από αυτές που δεν αξιοποιούνται στο ολοήμερο, ενώ επίσης λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα (π.χ. χρησιμοποίηση τραπεζομάντιλων μιας χρήσης, κ.λ.π.),ώστε αμέσως μετά το γεύμα η αίθουσα να είναι έτοιμη προς χρήση.

7. Τα σχολεία συνεργάζονται με τις σχολικές επιτροπές και την Τοπική Αυτοδιοίκηση για θέματα υποδομών και εξοπλισμών, τα οποία επίσης προωθούνται από το Υπουργείο Παιδείας. Μέσω της χρηματοδότησης κατά τις προηγούμενες χρονιές, τα ολοήμερα σχολεία προμηθεύτηκαν τον απαραίτητο καταρχήν εξοπλισμό

για τη λειτουργία της σίτισης (ψυγείο, φούρνος μικροκυμάτων). Για τη συμπλήρωση γενικότερα του ήδη υπάρχοντος εξοπλισμού ή για την εξαρχής προμήθεια εξοπλιστικού υλικού για τα νέα ολοήμερα σχολεία, διετέθη το ποσό των 3.000 € σε κάθε ολοήμερο σχολείο. Επισημαίνεται επίσης ότι για τη λειτουργία του ολοήμερου αξιοποιούνται όλες οι υποδομές και τα μέσα (εποπτικά κλπ), που διαθέτει το σχολείο στο κανονικό πρόγραμμα, ώστε να διευκολύνεται η εφαρμογή του προγράμματος.

8. 8. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο θεσμός του ολοήμερου σχολείου συνιστά μια ριζική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίον βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε το ρόλο του σύγχρονου σχολείου. Εισάγει νέο τρόπο οργάνωσης της σχολικής μονάδας και συνεπάγεται αλλαγή όσον αφορά τη διεύρυνση και ουσιαστικοποίηση του ρόλου και της προσφοράς των εκπαιδευτικών, αλλά και των προσδοκιών των μαθητών και των γονέων τους, δεδομένου ότι το πρόγραμμα του ολοήμερου έχει τους παρακάτω στόχους :

· Να γίνει το ολοήμερο σχολείο ο χώρος όπου οι μαθητές θα αναπτύσσουν δεξιότητες γνωστικές, ερευνητικές, κατασκευαστικές, πολιτιστικές. Ταυτόχρονα θα αναπτύσσουν την προσωπικότητα, το χαρακτήρα τους, αλλά και τις γνώσεις τους, «μαθαίνοντας πώς να μαθαίνουν», «πώς να αποδέχονται τους άλλους» και «πώς να είναι υπεύθυνοι και δημιουργικοί».

· Να δομήσει με «νέα» στοιχεία την εξελικτική πορεία των μαθητών, ώστε αυτοί να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας της γνώσης.

· Να συμβάλλει στην εξυπηρέτηση της οικογένειας του μαθητή και στην απαλλαγή της από τη φροντίδα και το κόστος για αναζήτηση πρόσθετης απασχόλησης του μαθητή εκτός σχολείου.

· Να ευαισθητοποιήσει τους γονείς και να ενεργοποιήσει τους φορείς της τοπικής κοινωνίας, επιτυγχάνοντας το «άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία».

· Να διατηρήσει το δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης, μέσα από τη συνεργασία ολόκληρης της εκπαιδευτικής κοινότητας (μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς, τοπική κοινωνία).

Εσωτερική Διανομή 1. Γραφείο κ. Υπουργού 2. Γραφείο κ. Υφυπουργού 3. Γραφείο κ. Γενικού Γραμματέα 4. Γραφείο κ. Ειδικού Γραμματέα 5. Γενική Δ/νση Διοίκησης Π.Ε. και Δ.Ε. 6. Δ/νση Σπουδών Π.Ε.

Ο ΕΙΔΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Δ. Κ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ